Vormgevers van Persoonlijk Computergebruik

Een centrale of decentrale computer, een Windows-PC of een Mac?
Het gebruik van de Personal Computer is voor de meeste computergebruikers iets vanzelfsprekends, zowel thuis als op het werk. De overgrote meerderheid van de computergebruikers werkt met het besturingssysteem Windows. Het gebruik van de Apple Macintosh lijkt voorbehouden aan bepaalde afgebakende groepen en bedrijfstakken. Frank Veraart speurt in zijn proefschrift Vormgevers van persoonlijk computergebruik naar de achtergronden van deze situatie. De ontwikkelingen blijken mede te zijn gestuurd door intermediaire actoren zoals computerclubs, computertijdschriften en toeleveranciers.

Aan de hand van een analyse van de ontwikkeling van het computergebruik thuis, op lagere en middelbare scholen en in de grafische industrie geeft Frank Veraart in zijn proefschrift Vormgevers van persoonlijk computergebruik een analyse van de ontwikkeling van computergebruik en de keuzes die hierbij werden gemaakt.

In de jaren zestig van de vorige eeuw voorspelden experts voor het eerst een enorme toename van het computergebruik. Computers zouden de sleutel gaan vormen van de toekomstige informatiesamenleving. Aan het eind van de jaren zeventig raakten ook het Nederlandse publiek en de politiek in de ban van de computer. Volgens de toenmalige publieke opinie moesten de Nederlanders worden voorbereid op het leven en werken met computers. De toepassing van computers was voor de meeste mensen toen nog niet evident.

Veraart laat zien hoe verschillen in technologie ontstonden en intermediaire actoren zoals computerclubs, winkelketens, toeleveranciers en tijdschriften een blijvende invloed uitoefenden op het computergebruik in Nederland. Talloze intermediaire actoren waren betrokken bij het overtuigen, uitleggen en trainen van kleingebruikers. Zij vormden een belangrijke schakel tussen de producenten en gebruikers bij de in- en aanpassing van de computers, thuis op scholen en in het bedrijfsleven. Bewust en onbewust, gewenst en ongewenst beïnvloedden zij de techniek en de gebruikers.

Veraart schetst de competitie tussen de gecentraliseerde computersystemen, die aanvankelijk door de computerprofessionals werden voorzien, en de individuele computersystemen die werden ontwikkeld door hobbyisten. Centralistische computerideeën werden uitgewerkt in publieksdiensten, zoals het nog altijd bestaande Teletekst. Computerhobbyisten legden de basis voor het gebruik van personal computers en de uitwisseling van software. In het onderwijs leidde een toenemende coördinatie van het ministerie naar een keuze voor PC's en een contract met Microsoft voor de levering van Windows op alle Nederlandse lagere en middelbare scholen. De rol van de verschillende intermediaire actoren is cruciaal om de ontwikkeling van het persoonlijk computergebruik te begrijpen.