SHT heeft de sinds haar oprichting in 1988 baanbrekend werk verricht bij het zichtbaar maken van de rol van techniek binnen onze samenleving en de continue wisselwerking tussen techniek en samenleving.

SHT – Stichting Historie der Techniek – is opgericht op initiatief van het Koninklijk Instituut Van Ingenieurs (KIVI) en de technische universiteiten van Delft, Eindhoven en Twente om de rol van wetenschap en technologie in maatschappelijke transities en innovatieprocessen te analyseren, zichtbaar te maken en de verworven kennis te vertalen naar verschillende doelgroepen.

NATIONALE EN INTERNATIONALE PROGRAMMA’S

De geschiedenis herschreven

SHT heeft de geschiedenis van Nederland herschreven vanuit het perspectief van de techniek en heeft zichtbaar gemaakt hoe maatschappelijke en technische ontwikkelingsprocessen met elkaar samenhangen en elkaar beïnvloeden. De in 1994 afgeronde zesdelige serie Geschiedenis van de techniek in Nederland in de negentiende eeuw. De wording van een moderne samenleving 1800-1890 (TIN-19) en de in 2003 voltooide zevendelige serie Techniek in Nederland in de twintigste eeuw (TIN-20) zijn daarvan het meest zichtbare resultaat.

Aan TIN-20 werkten meer dan honderd onderzoekers van negen universiteiten deel. Er was sprake van een unieke samenwerking tussen wetenschap, overheid, bedrijfsleven en maatschappelijk organisaties. Op 12 november 2003 nam Koningin Beatrix in het Koninklijk Instituut voor de Tropen te Amsterdam ter afsluiting van het programma het eerste exemplaar van het zevende en laatste deel van de boekenserie in ontvangst.

Toenmalig Philips president Gerard Kleisterlee overhandigde die middag namens Philips, Shell, Akzo, DSM en Unilever de boekenserie aan alle scholen voor het voorgezet onderwijs.

Op initiatief van de SHT werkte toen inmiddels een internationale groep historici en sociale wetenschappers sinds het begin van de eeuw aan plannen voor een nieuwe geschiedenis van Europa. Het ging om de historische ontwikkeling van Europese (des)integratie door de lens van techniek. Uiteindelijk resulteerde dit in een ambitieus project onder de titel Making Europe: Technology and Transformations, 1850-2000 met een zesdelige boekenserie, een reeks via het internet toegankelijke thematische tentoonstellingen, onderwijsmateriaal en workshops.

De grootschalige nationale en internationale onderzoeksprogramma’s kwamen tot stand met steun van het bedrijfsleven, de overheid, de universiteiten, NWO en verschillende maatschappelijke organisaties.

INTERNATIONALE CENTRUMFUNCTIE

Bouwen aan een vakgebied

Het werk van de SHT heeft steeds meer een internationaal karakter gekregen. In 1999 was SHT één van de oprichters van het Europese Tensions of Europe netwerk. Sinds 1999 coördineert de SHT de vernieuwing en de realisatie van de onderzoekagenda van dat onderzoeksnetwerk; een netwerk van ruim 250 wetenschappers uit Europa en de Verenigde Staten. Tensions of Europe speelde ook een belangrijke rol bij de realisatie van het SHT-programma Making Europe.

Een bijzonder initiatief vormde tussen 2006 en 2011 het in samenwerking met de Technische Universiteit Eindhoven, de Charles Universiteit van Praag (Tjechië) en de Universiteit van Plovdiv (Bulgarije) opgezette fonds om promotieonderzoek in Centraal- en Oost-Europa te stimuleren. Dit in het kader van het

programma om de Europese geschiedenis te herschrijven vanuit het perspectief van techniek. Drie jonge onderzoekers leverden uiteindelijk een proefschrift af en legden de basis voor de verdere ontwikkeling van het vakgebied techniekgeschiedenis in de regio.

SHT is samen met de TU/e nauw betrokken bij de Society for the History of Technology (SHOT). SHOT is internationaal de belangrijkste organisatie op het terrein van de techniekgeschiedenis. Jan Korsten, zakelijk directeur van de SHT, is sinds 2017 secretaris van SHOT. In 2020 werd Ruth Oldenziel, hoogleraar techniekgeschiedenis aan de TU/e, hoofdredacteur van Technology and Culture, het meest toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift binnen het vakgebied. Het redactiekantoor is ondergebracht bij de SHT.

EEN BREED SCALA AAN PUBLICATIES

Een spiegel voorhouden

Naast de grote onderzoeksprogramma’s heeft SHT sinds 1988 veel andere projecten uitgevoerd. Centrale onderzoeksthema’s daarbij waren (duurzame) mobiliteit, energie, research & development, kenniseconomie en de internetsamenleving. Het werk van SHT vond zijn weg naar een groot aantal boeken, proefschriften, artikelen, tentoonstellingen, lezingen, essays en beleidsadviezen.

Veel organisaties en bedrijven – onder andere TNO, Technische Universiteit Eindhoven, ITC, NERG, Philips Research, DSM Research, BK-

Gas, ECN – lieten hun geschiedenis door SHT vastleggen. Soms in het kader van een jubileum, soms in het kader van een organisatorisch herijkingsproces.

De 200e verjaardag van Rijkswaterstaat in 1998 was aanleiding voor een uitgebreid onderzoeksprogramma dat resulteerde in de publicatie van een gedenkboek en een reeks proefschriften.

BIJZONDERE LEERSTOEL

Samenwerking bevorderen

Om de samenwerking met de Universiteit Maastricht te bevorderen stelde de SHT in 2002 de bijzondere leerstoel ‘Geschiedenis van wetenschap en techniek en hun onderlinge samenhang’ in. De leerstoel richt zich op het grensvlak van wetenschap en

techniek en de interactie tussen het bedrijfsleven en de universiteiten.

Ernst Homburg was de eerste hoogleraar die de leerstoel bekleedde. Hij is in 2019 opgevolgd door Kenneth Bertrams.

ENTHOUSIASTE BESTUURSLEDEN

Brede netwerken

Sinds 1988 heeft SHT geprofiteerd van de inzet van een betrokken bestuur.

 

Voormalige voorzitters SHT

  • W.J. (Willem) Wolff (1988-1994)
  • F.E. (Frank) Mathijsen Gerst (1994-1999)
  • ir. B.G. (Hans) Linsen (1999-2010)
  • dr. H. (Hans) de Wit (2010-2016)

Voormalig (dagelijks) bestuursleden SHT

  • H.J. (Bul) Beverdam (2003-2010)
  • S.M. (Saskia) Blom (2009-2015)
  • dr. D. (Dirk) van Delft (2014-2018)
  • R.J. (Reinder) van Duinen (2006-2012)
  • P. (Peter) van Duursen (1994-1998)
  • Wim van Gelder (2012)
  • A. (Fred) Hamburger (1998-2003)
  • D.W. (Dik) Heuff (1994-1998) – penningmeester
  • dr. A.A. Kampfraath (1994-1999)
  • H. Klaassen (1988-1994)
  • ir. A.E. (Eduard) Pannenborg (1988-1994) – vice-voorzitter
  • dr.ir. R. (Rudy) Rabbinge (2005-2010)
  • ir. M.F.H. (Martin) Schuurmans (2009-2013) – vice-voorzitter en penningmeester
  • J.M. (Hans) Vernooij (1999-2012) – penningmeester
  • M. (Maarten) Veth (1999-2006)
  • Tj. (Tjebbe) Visser (1999-2006)
  • K. (Kees) Vijlbrief (2005-2010)
  • M.D. Westermann (1994-1997)
  • dr.ir. G.J. (Gerrit) Wormmeester (1998-2003)