Onlangs presenteerde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) de Regionale Monitor Brede Welvaart. Dit instrument biedt de mogelijkheid om vanuit een breed welvaartsperspectief naar maatschappelijke veranderingen te kijken.
Regionale Monitor Brede Welvaart geeft voor alle gemeenten in Nederland kerncijfers over de kwaliteit van leven. Het brede palet van indicatoren levert informatie over de toestand van de regio. SHT werkt samen met drie onderzoekers van de Technische Universiteit Eindhoven. Zij doen al jaren onderzoek naar de ontwikkeling van de Nederlandse samenleving vanuit de bril van brede welvaart. Het gaat dan zowel om nationale, als om regionale analyses.
OPZET ONDERZOEK
Metropoolregio Eindhoven (MRE) en Brede Welvaart
De monitor Brede Welvaart is ontwikkeld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en geeft
voor een bepaalde locatie een beeld van
(1) de kwaliteit van leven in het ‘hier en nu’,
(2) de hulpbronnen die nagelaten worden voor ‘latere’ generaties en
(3) de invloed die het handelen in de eigen locatie heeft op de kwaliteit van leven ‘elders’ in de
wereld. Die locatie kan een continent, een land of een regio zijn.
Kwaliteit van leven bestrijkt een veel breder terrein dan alleen de materiële welvaart. Ook tevredenheid met het leven, gezondheid, huisvesting, biodiversiteit, energie, vertrouwen in instituties et cetera vallen daaronder. Een set van goed gekozen indicatoren dekt al die aspecten. De monitor is bedoeld als alternatief voor het bbp, de economische groei en de andere, economische indicatoren die decennia lang de debatten over welvaart en welzijn hebben gedomineerd.
Foto, film, beleid
Het CBS ontwikkelde voor gemeenten en regio’s in Nederland een regionale variant van de monitor Brede Welvaart. Deze is gebruikt voor het lopende onderzoek van SHT: Instituut voor Transitiestudies naar de MMRE en Brede Welvaart. Het onderzoek bestaat uit drie onderdelen:
1. Een ‘foto’: Allereerst wordt met behulp van de regionale monitor Brede Welvaart de ‘toestand van de regio’ in beeld gebracht. Het gaat om een ‘foto’ van MRE als geheel als ook van de gemeenten binnen de regio. De onderlinge verschillen tussen de gemeenten en de verschillen tussen de regio en Nederland geven al een serie thema’s voor nader onderzoek. Zo kunnen we nagaan op welke punten de brede welvaart zich gunstig ontwikkelt in de regio, en waar aandachtspunten liggen.
2. Een ‘film’: Op de tweede plaats gebruiken we het monitoringsinstrument om te komen tot een ‘film’ van de regio en op basis daarvan tot een adequate analyse van een set van beleidsvragen. Met de monitor willen we belangrijke, regionale trends in beeld brengen en daarmee ook de voorgeschiedenis van belangrijke, regionale vraagstukken laten zien. Hoe zijn deze vraagstukken verankerd in een historisch gegroeide werkelijkheid?
Lange termijn trends laten zien wat de kansen en belemmeringen zijn om de maatschappelijke ongelijkheid te verminderen, sociale cohesie te bevorderen, een gezonde leefomgeving te creëren, et
cetera. De historische reeksen vormen als het ware een film, op basis waarvan een aantal beredeneerde beleidsinterventies kunnen worden benoemd.
3. Het ‘beleid’: Op de derde plaats zetten we de monitor in als beleidsinstrument. Dat betekent dat de resultaten van de monitor (‘foto’ en ‘film’) afgezet worden tegen doelstellingen uit beleidsrapporten van regio en gemeenten en de ‘grand challenges’ (de Sustainable Development Goals van de VN). Daarmee kunnen de ambities en doelstellingen voor de toekomst geformuleerd worden, ‘de punten op de horizon’. De monitor leent zich daar uitstekend voor, omdat zij indicatoren bevat die beleidsdoelstellingen, beleidsinvesteringen én beleidsresultaten representeren. Hierbij kan worden voortgebouwd op monitoringstechnieken die het CBS momenteel ontwikkelt om de Monitor Brede Welvaart ook een instrument te maken voor beleidsvorming, onder andere ten behoeve van de Miljoenen Nota.
DE ONDERZOEKERS
- Jan Pieter Smits, hoogleraar TU Eindhoven, CBS senior onderzoeker en ontwerper van de CBS monitor Brede Welvaart
- Harry Lintsen, emeritus hoogleraar TU Eindhoven, leider SHT-programma Brede Welvaart
- Frank Veraart, universitair docent TU Eindhoven, onderzoeker transitieprocessen
De kwetsbare welvaart van Nederland
Het boek De kwetsbare welvaart van Nederland 1850-2050. Naar een circulaire economie (Prometheus 2018) is een goed voorbeeld van de SHT-aanpak. Het boek maakt zichtbaar hoe de Nederlandse samenleving sinds het midden van de negentiende eeuw uitdagingen rondom welvaart en duurzaamheid aanging. En hoe oplossingen soms resulteerden in nieuwe uitdagingen. Er worden vanuit het verleden lijnen getrokken naar de uitdagingen van vandaag en mogelijke oplossingsrichtingen voor de toekomst.
