Twee eeuwen Rijkswaterstaat 1798-1998

Twee eeuwen Rijkswaterstaat vertelt het verhaal van een dienst die in de afgelopen twee honderd jaar de belangrijkste vormgever van Nederland is geweest. In die twee eeuwen, tussen 1798 en nu, is de kaart van ons land ingrijpend veranderd. Dijken, inpolderingen, kanalen en autosnelwegen hebben het landschap een volstrekt ander aanzien gegeven: viaducten, bruggen, sluizen en stormvloedkeringen hebben aan de horizon de plaats ingenomen van elementen die veel buitenlanders in de achttiende eeuw karakteristiek vonden voor de 'Hollandse' einder: dorpen, kerktorens, windmolens, knotwilgen en populieren.

De Rijkswaterstaat is in belangrijke mate voor die metamorfose verantwoordelijk geweest. Niet uit zucht naar verandering, maar omdat een zich ontwikkelende samenleving nieuwe eisen stelde aan haar infrastructuur en niet langer kon leven met de eeuwige dreiging van het water van zee en rivieren.

Twee eeuwen Rijkswaterstaat vertelt ook het verhaal van de duizenden Nederlanders die, in of buiten de dienst, aan die veranderingen hebben meegewerkt - of er zich tegen verzet hebben. Politici, bestuurders van waterschappen en regionale overheden, aannemers, polderarbeiders, actievoerders, journalisten, fietsers en automobilisten, idealisten uit de milieubeweging - ook zij speelden een rol in de geschiedenis van Rijkswaterstaat. Net zo goed als het werk van de dienst zelf, weerspiegelen hun activiteiten de veranderingen in maatschappelijke behoeften, structuren en verhoudingen.

Twee eeuwen Rijkswaterstaat laat vooral zien met hoeveel vernuft en inventiviteit de delta van de Lage Landen in twee eeuwen van een door water bedreigd gebied is veranderd in een veilig, welvarend en leefbaar land. Het boek gaat daarom ook over ambachten en geavanceerde technieken, over kruiwagens en baggermolens, over stoom, staal, beton en caissons, over natuurmetingen, schaalproeven en rekenmodellen, over laboratoria en gespecialiseerde diensten - en over de donkere momenten waarop het menselijke vernuft het toch weer moest afleggen tegen de grillige krachten van de natuur. Voor even althans. Want telkens opnieuw schoten duizenden, meestal anonieme medewerkers van Rijkswaterstaat in de laarzen om het verloren terrein terug te winnen en nóg verder voor het front uit nieuwe en perfectere verdedigingslinies te ontwerpen, te (ver)bouwen en te beheren.

Met Twee eeuwen Rijkswaterstaat, een verhaal van twee eeuwen succes en tegenslag, is de geschiedenis van de dienst zeker niet afgesloten. Ook al lijkt het soms zo. Nederland is bij lange na niet af. Zowel in maatschappelijk en economisch opzicht als ten aanzien van nieuwe bedreigingen van de kant van het water is er voor de jubilerende dienst volop werk aan de winkel. Ook daarvan geeft dit boek, tastenderwijs, een beeld.